Cây bách bộ

Cây bách bộ còn có tên gọi khác là cây dẹt ác, củ ba mươi, cây trăm củ…. Theo cuốn Bản thảo chính nghĩa viết “Củ bách bộ công dụng nhuận mà không táo, điều trị ho thì không thuốc nào bằng, đặc biệt ho lâu ngày không khỏi”.

Là một vị thuốc rất quý, tuy nhiên dân ta vẫn rất ít người biết vào sử dụng vị thuốc này. Thời gian qua củ bách bộ đã bị người Trung Quốc sang thu mua rất ráo riết khiến trữ lượng củ ngoài tự nhiên giảm đi rất nhiều.

Tên khoa học
Stemona tuberosa. Thuộc họ Bách bộ

Khu vực phân bố
Cây bách bộ mọc hoang rất nhiều ở các tỉnh miền núi phía Tây Bắc nước ta. Hiện nay cây mọc nhiều ở các tỉnh Hòa Bình, Yên Bái, Thái Nguyên, Phó Thọ, Lai Châu….

Bộ phận dùng
Củ bách bộ là bộ phận được đông y dùng làm thuốc.

Cách chế biến và thu hái
Củ bách bộ được người dân thu hái vào mùa đông. Thời điểm này củ đã già, có dược tính cao nhất.
Cách chế biến củ bách bộ đơn giản: Đem rửa sạch, thái mỏng phơi khô làm thuốc.

Thành phần hóa học
Củ bách bộ có dược tính cao, trong củ có các hoạt chất như: Gluxit, protit, lipit, ancaloit, rất nhiều a xít hữu cơ v.v…
Tính vị
Củ bách bộ có vị ngọt đắng. Vào kinh phế.

* Công dụng của củ bách bộ
Kinh nghiệm dân gian nói về công dụng của cây bách bộ đều trùng khớp với những nghiên cứu khoa học về loài cây này. Cả hai đều nhận định củ bách bộ có tác dụng điều trị ho rất hay. Dựa theo kinh nghiệm dân gian và những nghiên cứu khoa học về loài cây này, chúng tôi xin tổng hợp một số tác dụng chính của củ bách bộ:
Điều trị ho lâu ngày không khỏi
Điều trị viêm phế quản mãn tính
Điều trị lao phổi
Điều trị viêm da, nổi mề đay
Tẩy giun
Diệt chấy rận
Diệt ruồi, muỗi, bọ gậy

Cách dùng, liều dùng
Điều trị ho lâu ngày, viêm phế quản mãn tính: Củ bách bộ khô 20g, sắc làm 2 lần để lấy khoảng 100ml nước. Thêm mật ong rừng chia 3 lần uống trong ngày. Cách trên giúp các bạn điều trị ho, viêm phế quản hiệu quả tới hơn 90%.
Điều trị lao phổi: Bách bộ 20g, đơn bì, đào nhân, hoàng cầm mỗi vị 10g. Sắc với 1 lít nước, đun cạn còn khoảng 80ml chia 3 lần uống trong ngày. Dùng liên tục cách trên trong khoảng 3 tháng sẽ có chuyển biến. (Dựa theo tạp chí lao Trung Hoa).
Điều trị bệnh ngoài da, mề đay: Dùng củ bách bộ tươi cắt mỏng, xát vào chỗ ngứa.
Tẩy giun: Bách bộ 500g, Vaselin 200g nấu thành dạng cao bôi hậu môn vào buổi tối.
Diệt ruồi: Nước bách bộ sắc đặc, thêm ít đường khuấy đều. Dùng bẫy ruồi, ruồi ăn vào sẽ chết tới 60%.
Diệt bọ gậy: Nước sắc bách bộ đặc đổ vào nơi có bọ gậy. Cách này diệt bọ gậy rất hiệu quả.
Diệt muỗi: Dùng củ khô đốt xông khói.

Lưu ý khi sử dụng
Người tỳ vị hư, tiêu chảy không dùng
Không dùng quá liều lượng

Nguồn: Tổng hợp online