Lạc

Còn gọi là đậu phộng, lạc hoa sinh (Trung Quốc), arachide, pistache de terre, cacahuete (Pháp).

Tên khoa học Arachis hypogeal Linn. Thuộc đất họ cánh Bướm Fabaceae Papilionaceae.

Chú thích về tên: Hypogea có nghĩa là quả ở trong đất vì quả được hình thành và chín trong đất.

Mô tả cây:

Lạc là một loài cây thảo, sống hàng năm, thân cây khi mọc thẳng, khi mọc bò sát dài 0,30-0,05m, có khi tới 0,06-0,08m.

Có nhiều thứ lạc nhưng có hai thứ chính: Arachis asiaticaLoureiro mọc thẳng, rất nhiều lông được trồng ở châu Á. Arachis africana bò sát đất, tương đối không có lông, được trồng cả ở các nước ven biển phía tây châu Phi. Lá mọc so le gồm 4 lá chét hình trái xoan. Hoa gồm hai loại: Loại lớn ở phía ngoài chùm hoa có màu vàng, không cho quả, loại khác nhỏ hơn, chúc theo chiều thân cây xuống đất để dấu bầu ngập vào trong đất chừng 4-5cm, quả sẽ chín ở trong đất. Quả là một giáp không khai, dài 3-5cm, có bướu, 2-3 chỗ thắt lại. Những chỗ bướu chứa hạt, thường một quả có 2,3,4 hạt. Thành quả cứng, màu vàng, có sơ và thớ nổi lên. Vì quả lạc ở dưới đất nên nhân dân ta vẫn gọi là củ lạc.

Phân bố, thu hái và chế biến:

Cây lạc được trồng ở nhiều nước nhiệt đới, nhiều nhất ở châu Á với sản lượng lớn nhất là Ấn Độ, sau đó đến Trung Quốc.

Nhiều tỉnh đồng bằng và trung du ở nước ta đều có trồng lạc nhưng sản lượng chưa nhiều: Hàng năm khoảng vài chục đến 100.000 tấn chủ yếu dùng làm thực phẩm, một số ít làm thuốc và dùng trong công nghiệp.

Công dụng và liều dùng:

Do thành phần protit và chất béo, lạc có tác dụng dinh dưỡng rất cao, do đó dùng làm thực phẩm trong nhiều nước.

Dầu lạc được dùng làm dầu ăn và chế thuốc.

Khô dầu lạc (bã sau khi ép dầu) chứa khoảng 50% protit được dùng trong công nghiệp bánh kẹo, trong thực đơn những khu vực thiếu protit, trong thức ăn gia súc và gia cầm…

Cần chú ý khô dầu lạc có thể gây chết cho súc vật và gia cầm với những tổn thương ở gan.

Trong công nghiệp chế biến thuốc dầu lạc được dùng làm dung môi trong dầu tiêm, dầu xoa ngoài, xà phòng, thắp đèn, bôi máy.

Nguồn: Theo Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam (2004)