Sâm bố chính

Sâm bố chính hay còn được gọi là sâm Phú Yên, sâm khu năm, thổ hào sâm (Nghệ An), sâm báo (Thanh Hóa)…. Từ lâu sâm bố chính đã được đánh giá là một vị thuốc quý, đã được ghi trong cuốn sách nổi tiếng – “Những cây thuốc vị thuốc Việt Nam” của Giáo sư Đỗ Tất Lợi.

Cây có tên Sâm bố chính bởi loài cây này được phát hiện đầu tiên ở huyện Bố Trạch – Quảng Bình.

Tên khoa học

Abelmoschus sagittifolius. Thuộc họ cẩm quỳ (Hay còn gọi: Họ bông, họ dâm bụt)

Khu vực phân bố

Theo các tài liệu sâm bố chính thường mọc hoang ở các tỉnh miền Trung như: Phú Yên, Bình Đinh, Quảng Nam nên mới có tên gọi khác là sâm khu 5 hay sâm Phú Yên.

Ngoài ra người dâ cũng tìm thấy sâm bố chính mọc dải dác ở các tỉnh miền núi phía Tây Bắc và một số tỉnh miền Trung như: Hòa Bình, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An.

Bộ phận dùng

Tòa bộ phần củ sâm là bộ phận được dùng làm thuốc.

Cách chế biến và thu hái

Sâm bố chính có thể thu hoạch sau 1 năm trồng trở lên (Sâm càng lâu năm có giá trị dược tính càng cao), thời điểm thu hoạch vào mùa thu đông hàng năm. Có hai cách chế biến sâm bố chính đó là chế biến dạng khô và dạng tươi. Cách chế biến sâm ở dạng tươi:

Cách chế sâm tươi: Củ sâm đào về đem rửa sạch (Dùng bài trả trà sạch đất cát hoặc dùng vòi sịt cao áp để rửa). Sau đó đem ngâm nước vo gạo 1 đêm, rửa sạch, để dáo nước rồi đem ngâm trực tiếp với rượu 40 – 45 độ.

Cách chế biến củ khô: Để chế biến củ khô ta làm các công đoạn như cách ngâm tươi. Sau khi ngâm nước vo gạo, sẽ tiến hành thái mỏng để phơi khô hoặc để nguyên củ phơi khô. Sau đó đóng gói, bảo quản dần để làm thuốc.

Thành phần hóa học

Theo các nhà khoa học sâm bố chính có dược tính rất cao, dược tính sâm bố chính được cho là tương đương nhân sâm Hàn Quốc và chỉ thua dược tính sâm Ngọc Linh. Vì lý do đó mà đất nước được mệnh danh là xứ sở của nhân sâm hiện đang là đối tác nhập khẩu sâm bố chính hàng đầu của nước ta.

Theo thống kê thành phần hóa học sâm bố có tinh bột, chất nhầy (Đang nghiên cứu thành phần của chất này).

Ảnh củ khô

Tính vị

Sâm bố chính có vị ngọt, tính mát. Vào các kinh tâm và thận.

* Công dụng của sâm bố chính

Theo y học cổ truyền sâm bố chính có một số tác dụng chính như sau:

• Điều trị ho
• Tác dụng hạ sốt
• Tác dụng bồi bổ cơ thể
• Tăng cường chức năng tiêu hóa
• Điều hòa kinh nguyệt

Cách dùng, liều dùng

• Cách ngâm rượu độc vị sâm bố chính là thuốc bổ, kiện tiêu hóa: Sâm bố chính khô 1kg (Hoặc tươi 3kg) ngâm với 4 lít – 5 lít rượu 40 độ. Ngâm trong thời gian khoảng 1 tháng trở lên là dùng được. Rượu sâm bố chính có mùi thơm, vị ngọt nhẹ uống rất hay.
• Cách ngâm kết hợp làm thuốc tăng cường sinh lý: Sâm bố chính khô 1kg, sâm cau khô 1kg, dâm dương hoắc 300g. Các vị đem sao vàng hạ thổ rồi ngâm với 10 lít – 12 lít rượu. Ngâm trong thời gian 1 tháng trở lên là dùng được. Cách ngâm này có công dụng tăng cường sinh lý, điều trị xuất tinh sớm, di tinh, mộng tinh rất hay.
• Thuốc điều trị ho: Sâm bố chính khô 10g, cam thảo bắc 8g. Đun với 500ml nước, đun cạn còn 200ml, chia 2 lần uống trong ngày.
• Thuốc hạ sốt: Bố chính khô 15g, nhục quế, 4g. Đun nước uống trong ngày.
• Thuốc điều hòa kinh nguyệt: Sâm bố chính, ngải cứu, ích mẫu (Mỗi vị 10g) sắc uống liên tục 1 tuần.

Lưu ý khi sử dụng

Nên chọn mua sâm tự nhiên, hoặc sâm trồng trên đất đồi sẽ có chất lượng tốt hơn sâm được trồng trong chậu cảnh hoặc trồng công nghiệp, trồng dưới đồng bằng.

Nguồn: Tổng hợp Online