Còn gọi là cát căn, cam cắt căn, phấn cát, củ sắn dây. Tên khoa học là Pueraria thomsoni Benth. Pueraria triloba Mak., Dolichos spicatus Grah.), thuộc họ Cánh bướm Fabaceae Papilionaceae.
Cát căn là rễ phơi hay sấy khô của sắn dây(cát là sắn, căn là rễ), vị thuốc là rễ của một loại sắn.
Mô tả:
Sắn dây là một loại dây leo, có thể dài tới 10m, rễ phát triển to lên thành củ, nhiều bột. Thân cây hơi có long. Lá kép gồm 3 lá chét; lá chét hình trứng, bản thân lá chét lại chia thành 2-3 thùy rõ rệt. Phiến lá chét dài 7-15cm, rộng 5-12cm, có long nằm rạp 2 bên mặt lá. Cuống lá chét giữa dài, cuống lá chét 2 bên ngắn hơn. Hoa màu xanh, mọc thành chùm ở kẽ lá. Quả giáp dài 9-10cm, rộng 10mm, màu vàng nhạt, rất nhiều lông.
Phân bố, thu hái và chế biến:
Cây mọc hoang khắp miền rừng núi nước ta tuy nhiên không thấy khai thác cây mọc hoang. Được trồng tại khắp nơi để lấy củ ăn và chế bột sắn dây làm thuốc.
Từ cuối tháng 10 đến tháng 3-4 năm sau, người ta đào lấy rễ rửa sạch đất cát, bóc bỏ lớp vỏ giấy bên ngoài( cho dễ khô), cắt thành từng khúc dài 10-15cm, nếu đường kính quá to thì bổ dọc thành 2 nửa, có khi thái thành từng miếng dày 0.5-1cm, xông diêm sinh, sau đó phơi hoặc sấy khô. Nếu muốn chế bột sắn khô thì giã nhở, gạn lấy tinh bột, lọc đi lọc lại nhiều lần, phơi khô.
Tác dụng dược lý:
- Bảo vệ thiếu máu cấp tính cơ tim
- Tác dụng giải nhiệt
Tác dụng và liều dùng:
Theo tài liệu cổ: cát căn vị ngọt, cay, tính bình. Hoa sắn dây vị ngọt tính bình. Vào hai kinh tỳ và vị. Có tác dụng giải cơ, thoái nhiệt, sinh tân chỉ khát. Hoa sắn dây giải độc, dung chữa biểu chứng miệng khát, đầu nhức, tiết tả, lỵ ra máu, đậu chẩn sơ khởi.
Cát căn là một vị thuốc chữa sốt, làm cho ra mồ hôi, chữa bệnh sốt khát nước, nhức đầu, lỵ ra máu.
Ngày dùng 8-20g dưới dạng thuốc sắc, dùng riêng hay phối hợp với các vị thuốc khác.
Bột sắn dây (tinh bột) dùng để pha nước uống cho mát, giảm nhiệt hoặc dung trong việc chế thuốc viên vì nó có tính chất giúp cho viên dính đồng thời lại dễ tẽ ra để thuốc chóng tác dụng.
Nguồn: Theo Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam (2004)
Nhận xét
Đăng nhận xét