Xà sàng tử

Tên khác

Cây giần sàng, cây có tên này vì cụm hoa của cây trông từ trên xuống rất giống cái giần hay cái sàng gạo. Người xưa kể rằng vì rắn hay nằm lên trên và ăn hạt cây này, do đó gọi tên cây là xà = rắn, sàng = giường.

Ngoài ra cái tên: Xà sàng tử còn bắt nguồn từ một truyền thuyết kỳ lạ về vị thuốc này ( Truyền thuyết kể rằng, ngày trước để lấy được vị thuốc Xà sàng tử người ta phải rất kỳ công vượt qua muôn vàn khó khăn và thậm trí có người đã mất mạng, vì ở những nơi có cây thuốc này mọc thường có rất nhiều rắn độc, các loài rắn lại rất thích nằm trên cây xà sàng ).

Tên khoa học

 Cnidium monnieri, thuộc họ Hoa tán Umbeliferae

Khu vực phân bố

Cây mọc hoang ở những nơi đất trống dải dác khắp các vùng trên cả nước..

Bộ phận dùng

Xà sàng tử là quả phơi khô của cây xà sàng.

Cách chế biến và thu hái

Cây thu hái vào tháng 6 đến tháng 8 hàng năm, đây là thời gian quả chín. Người dân thường nhổ cả cây về phơi khô, rồi đập lấy quả, loại bỏ tạp chất và phơi thật khô để dùng làm thuốc.

Thành phần hóa học

Trong quả có chứa nhiều tinh dầu, với tỷ lệ 1.3%, có mùi hắc đặc biệt. Thành phần trong tinh dầu chủ yếu là L.pinen, camphen và boncnylisovalerianat, chất Ostala, chất màu đen xanh có thành phần chủ yếu là axit béo không no và glyxerin.

Tính vị

Thao đông y: Xà sàng tử có vị cay đắng, tính bình, vào hai kinh thận và tam tiêu.

* Công dụng

• Tác dụng cường dương, kích thích tình dục mạnh mẽ
• Tác dụng ích thận, tăng cường hoạt động của thận, bổ thận
• Tác dụng mạnh gân xương, khử phong táo thấp ( ở người cao tuổi)
• Tác dụng tốt cho người bệnh liệt dương ở nam giới
• Tác dụng hỗ trợ điều trị chứng ngứa âm đạo, lạnh tử cung ở nữ giới
• Tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh hiếm muộn, vô sinh (không có con)
• Tác dụng hỗ trợ điều trị chứng khí hư, bạch đới
• Tác dụng điều trị bệnh lòi dom

Đối tượng sử dụng

• Nam giới mắc chứng liệt dương, yếu sinh lý
• Người bình thường sử dụng để tăng cường sinh lý
• Chứng đau xương khớp, phong tê thấp ở Người cao tuổi
• Phụ nữ bị viêm nhiễm phụ khoa, ngứa âm đạo
• Các cặp vợ chồng bị vô sinh
• Phụ nữ mắc chứng khí hư, bạch đới
• Người bị lòi dom, xa hậu môn

Cách dùng, liều dùng, đơn thuốc xà sàng tử

1. Làm thuốc bổ thận tráng dương, điều trị bệnh yếu sinh lý ở nam giới:

Sắc uống: Liều dùng: xà xàng tử  – gram dưới dạng sắc uống riêng hoặc phới hợp với các vị thuốc khác

Ngâm rượu vạn năng: Xà sàng tử 5g, Thỏ ty tử 15g, Nhục dung 15g, Ngưu tất 5g, Đỗ trọng 15g, Sơn thù 15g, Ngũ vị tử 5g, Kỷ tử 15g, Nhân sâm 5g, Xa tiền tử 5g, Bạch linh 15g, Mạch môn 5g, Xương bồ 5g, Sinh địa 5g,  Nữ trinh tử 15g, Toả dương 15g, Long nhãn 30g, Đại táo 120g, Cam thảo 3g, Nhục quế 2g.

Các vị trên ngâm với 2 lít rượu trắng trong thời gian 1 tháng là có thể sử dụng được. Ngày uống 2 lần mỗi lần 1 chén nhỏ

2. Thuốc điều trị liệt dương:

• Thành phần: Xà sàng tử 200g, ngũ vị tử 100g, thỏ ty tử 100g,
• Cách chế biến: Các vị thuốc trên đem nghiền thành bột, sau đó trộn với mật ong rừng vừa đủ, làm thành dạng viên nhỏ bằng hạt đậu
• Cách dùng: Ngày dùng 3 lần, mỗi lần 20 viên ( Uống với rượu trắng).

Ngoài ra có thể áp dụng cách ngâm các vị thuốc trên với rượu như sau: Các vị trên ngâm với 700ml rượu, ngâm trong thời gian 1 tháng là dùng được. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 1 chén nhỏ.

3. Thuốc điều trị bạch đới khí hư, viêm nhiễm âm đạo

• Xà sàng tử, phèn chua ( hai vị bằng nhau) tán nhỏ. Nấu hồ (bằng bột gạo nếp) trộn vào làm thành viên bằng quả táo, bọc lụa hay gạc cho vào âm đạo.
• Thấy nóng bỏ ra. Có thể sắc để thụt rửa.

4. Điều trị bệnh lòi dom

• Thành phần: Xà sàng tử: 40g, Cam thảo: 40g
• Cách chế biến: Các vị Tán nhỏ, trộn đều. Ngày uống 9g, chia làm 3 lần mỗi lần uống 3g. Đồng thời nấu nước xà sàng tử xông và rửa vào chỗ đau.

Nguồn: Tổng hợp Online